دغدغه‌ خانواده

طبقه‌بندی اسباب‌بازی‌ها

داتيس خواجه ئيان، دانشجوی دکترای مدیریت

اسباب‌بازي، هر وسيله بازي براي كودكان، نوجوانان و يا حتي بزرگسالان است كه به قصد بازي و سرگرمي ايجاد می‌شود و در بازار به وسیله كانال‌هاي توزيع عرضه‌كننده اسباب‌بازي در اختيار عموم گذاشته می شود.

يكي از مسائل مهم در زمينه طراحي اسباب‌بازي، طراحي اسباب‎بازي بر پايه جنسيت مخاطب است. بليكمور و سنترز (۲۰۰۵) اسباب‌بازي ها را در پنج طبقه جنسيتي دسته‌بندي کرده‌اند:

كاملأ پسرانه، قدري پسرانه، خنثي، قدري دخترانه و كاملأ دخترانه

هم چنین این محققان دريافتند كه اسباب‌بازي‌هاي دخترانه داراي ويژگي جذابيت ظاهري، مهرباني و خانه‌داري است، در حالي كه اسباب‌بازي‌هاي پسران با خشونت، رقابت، هيجان و گاهي خطرپذيري پيوسته است. اسباب‌بازي‌هاي آموزشي كه مهارت‌هاي بدني، ادراكي، هنري و ساير مهارت ها را پرورش مي‌دهند نیز غالبأ خنثي يا قدري پسرانه تشخيص داده می‌شوند.

شيوه‌اي كه هر مرجع براي طبقه‌بندي اسباب‌بازي‌ها در پيش مي‌گيرد، بسته به نياز و كاربردي است كه از دسته بندي خود انتظار دارد و از جنبه‌اي كه به اسباب بازي مي‌نگرد. برای مثال اتاق بازرگاني آمريكا اسباب‌بازي‌ها را به شكل زير طبقه‌بندي كرده است:

⇐ اسباب‌بازي‌هاي خردسالان و پيش دبستاني (infant & PreSchool)

⇐ عروسك‌ها (Dolls)

⇐ خارج از خانه و ورزشي (Outdoor and Sports)

⇐ هنري و مهارتي (Arts & Crafts)

⇐ بازي و معما  (Games & Puzzles)

⇐ وسيله نقليه (Vehicles)

⇐ شخصيت‌هاي اكشن و تجهيزات مربوط به آن‌ها (Action Figures and Accessories)

⇐ تجملي (Plush)

⇐ سازه اي (Building Sets)

⇐ آموزشي و اكتشافي (Learning and Exploration)

شوراي اسباب بازي کشور نیز از طبقه‌بندي زير استفاده مي‌كند:

گروه حرکتی مهارتی (ورزشی) اسباب‌بازي‌هايي که موجب فعاليت و تحرک کودک و نوجوان می‌شود و هدف آن پرورش و هماهنگی قوای جسمی است.

گروه آموزشی و کمک آموزشی اسباب بازي هايي که کودک و نوجوان را با علوم و تکنولوژی خاصی آشنا ساخته و به يادگيری بيشتر او از علوم کمک می کند. هدف اين اسباب بازي ها ارتقای دانش و مهارت های عملی است.

گروه فکری اسباب‌بازي‌هايي که موجب پرورش قوای فکری کودک و نوجوان از قبيل دقت، نظم، منطق، قدرت تحليل، پرورش هوش و حس کنجکاوی می‌شود.

گروه فرهنگی هنری اين گروه از اسباب‌بازي‌ها، کودک و نوجوان را با فرهنگ، عقيده و ايدئولوژی خاصی آشنا می‌کند و هنجارهای فرهنگی و اعتقادی را به طور غير مستقيم به آنها انتقال می‌دهد.

گروه کمک درمانی اين گروه مخصوص کودکان و نوجوانانی است که نقص جسمانی دارند و از اين اسباب‌بازي‌ها در بازپروری و افزايش توان و هماهنگی بين اندام‌ها و اعضای بدن و در نهايت بهبود آن‌ها استفاده می‌شود.

علاوه بر اين طبقه‌بندي كه به آن «گروه اسباب‌بازي» گفته شده است، گروه ديگري به نام «خانواده اسباب‌بازي» نيز در طبقه‌بندي شوراي اسباب‌بازي پيش‌بيني شده كه به شرح زير است:

عروسک‌ها انواع اشکال انسانی- حيوانی و يا تخيلی که به عنوان اسباب‌بازی يا سرگرمی طراحی شده و جنبه تزيينی نداشته باشد.

مدل‌هايي از مصنوعات بشری اسباب‌بازي‌هايي که بر اساس وسايل مورد استفاده در زندگی طراحی شده  باشند. اتومبيل، هواپيما، قطار، لوازم منزل و ابزار کار از جمله آنها است.

مهره و صفحه سرگرمي‌هايي که بر اساس دستورالعمل مشخصی، حرکت مهره‌ها بر روی صفحه بازی پيش‌بينی شده است .

سازه‌ها مجموعه قطعاتی که به وسيله اتصالات و يا بدون آن به يکديگر وصل می‌شوند و اشکال مختلف دو بعدی و يا سه بعدی را پديد می‌آورند.

جورچين (پازل) قطعات مرتبط به يکديگر که از کنار هم قراردادن آن‌ها شکلی کلی به دست می‌آيد كه مي‌تواند يک تصوير يا محدوده ای مشخص باشد و يا به صورت حجمی ارایه شود.

مارپيچ‌ها مسيرهای پيچ در پيچ که عبور قطعات کوچک نظير ميخ، ساچمه، و … از آنها ميسر بوده و هدف آن، پيدا کردن راه خروج برای آن قطعه است. اين نمونه سرگرمی به صورت حجمی نيز ارایه شده است .

کارت بازي‌ها مجموعه کارت‌هايي که به همراه دستورالعملی مشخص طراحی شده و کسب امتياز از طريق بازی‌کردن با آن‌ها صورت می‌پذيرد.

کتاب سرگرمي‌ها مجموعه کتاب‌هايي که کودک و نوجوان را درگير با سرگرمي‌هايي می‌کند که جنبه کاردستی دارند.

بازي های رايانه‌ای انواع بازي‌ها و سرگرمي‌های ويدئويي و رايانه‌ای

لازم به ذکر است که بر طبق پژوهشی با عنوان «بررسي وضعيت توليد اسباب بازي در ايران و برخي از كشورهاي جهان» که در سال ۱۳۷۵ توسط معاونت پژوهشي كانون پرورش فكري كودك و نوجوان صورت گرفت، استقبال مردم ايران از اسباب بازي هاي عروسكي و ماشين‌ها و سپس اسباب‌بازي‌هاي‌فكري بيش از طبقات ديگر اسباب‌بازي ارزيابي شد.

همچنين این منبع ويژگي هاي مورد نظر خريداران را برای خرید اسباب‌بازی به ترتيب به اين شرح تشخيص داده است: زيبايي و ظاهر اسباب‌بازي، بسته‌بندي، كارايي، استاندارد‌بودن، تبليغات، اندازه مناسب، شهرت، فرهنگ خانواده و قيمت.

برگرفته از تحقیق شناسایی فرصت‌های کارآفرینانه در صنعت اسباب‌بازی/ تلخیص از سوده احمدیان راد

گروه تولید محتوای پویا تویز